Θεμέλιος λίθος της σύγχρονης δημοκρατίας είναι η έννοια του κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ των πολιτών και του κράτους. Αυτό πρέπει να το λαμβάνει πάντα υπόψη η κυβέρνηση, όταν ρυθμίζει νομοθετικά κάποιο ζήτημα. Πρέπει να γίνει σε όλους κατανοητό πως κάθε νομοθετική ρύθμιση επηρεάζει όλους τους συμπολίτες μας.
Αυτό δεν είναι φανερό από τον δημόσιο διάλογο. Οταν μιλάμε για ένα νομοσχέδιο, π.χ. που επιβάλλει μια μείωση στις συντάξεις, επικεντρώνουμε την κριτική στο αν είναι μεγάλη ή μικρή, βιαστική ή σταδιακή, βίαιη ή έχει στοιχεία εκούσιας εφαρμογής. Αυτά όλα έχουν σημασία, αλλά ξεχνάμε πως κάθε ρύθμιση έχει ένα κόστος σε χρήμα αλλά και σε χρόνο ή ταλαιπωρία, που το υφίστανται οι υπόλοιποι συμπολίτες μας οι οποίοι καλούνται να στηρίξουν τις διατάξεις. Ο νομοθέτης έχει υποχρέωση να λάβει υπόψη το βάρος που καλούνται οι πολίτες να φέρουν και να βρει τη χρυσή τομή.
Ειδικότερα, σε ζητήματα οικονομικού ενδιαφέροντος που αφορούν δημόσια έσοδα και δαπάνες, ο νομοθέτης πρέπει ενεργά να αξιολογεί τα ειδικά οφέλη σε σχέση με το κοινωνικό κόστος.
Κάθε νομοθέτημα δημοσιονομικού ενδιαφέροντος απαιτεί πηγές χρηματοδότησης και άρα αφορά το σύνολο των φορολογούμενων. Αυτά τα νομοθετήματα έχουν θετικές και αρνητικές οικονομικές εξωτερικότητες και άρα επίσης αφορούν το σύνολο της κοινωνίας. Αυτό ισχύει ακόμη και αν το νομοθέτημα επιδιώκει να ρυθμίσει ζητήματα που, επιφανειακά, φαίνεται να αφορούν μόνο κάποιες κατηγορίες πολιτών. Οι αναλύσεις δημοσιονομικού κόστους και ωφέλειας και κοινωνικού κόστους και ωφέλειας είναι θεμελιώδη κριτήρια για την πρόκριση οποιασδήποτε νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Οι πρόσφατες εξαγγελίες της κυβέρνησης για τις ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών φόρου εισοδήματος και πιο συγκεκριμένα η πρόταση ρύθμισης για βεβαιωμένα χρέη έως και τις 31/12/2013 με δυνατότητα διαγραφής έως και 50% της οφειλής, από αυτή την σκοπιά είναι χαρακτηριστικές. Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις εγείρουν ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα. Η νομοθεσία πρέπει να εξισορροπεί τα οφέλη που παράγει για ομάδες ειδικού ενδιαφέροντος, οι οποίες έχουν αυξημένο ενδιαφέρον και ασκούν αυξημένη πίεση για συγκεκριμένες ρυθμίσεις, με τα οφέλη του συνόλου των πολιτών, οι οποίοι προφανώς λόγω χαμηλότερου μοναδιαίου οφέλους έχουν μειωμένα πολιτικά αντανακλαστικά αναφορικά με τα ρυθμιζόμενα ζητήματα.
Στη ρύθμιση που ακούσαμε στη συνέντευξη Τύπου της κ. Βαλαβάνη, υπάρχει δυνατότητα διαγραφής έως και 50% της οφειλής χωρίς τον έλεγχο της οικονομικής κατάστασης του φορολογούμενου. Η διαγραφή χρεών (όχι προσαυξήσεων, τόκων και προστίμων, αλλά κεφαλαίου) οφειλετών χωρίς να ελεγχθεί αν όντως αυτοί βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμής, τη στιγμή που άλλοι συνεπείς φορολογούμενοι εξυπηρετούν κανονικά τις υποχρεώσεις τους, δεν μπορεί να νοηθεί ως φορολογικά δίκαιη.
Για να είμαστε πιο απτοί, αν κάποιος έχει 100.000 στην τράπεζα, αντί να ερωτηθεί γιατί άφησε χρέος 30.000 απλήρωτο από το 2012, θα δικαιούται να πληρώσει το 50% και να εξοφλήσει!
Πέρα από ζήτημα φορολογικής δικαιοσύνης τίθεται και θέμα συνταγματικής δικαιοσύνης. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Συντάγματος, οι Ελληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους. Το πνεύμα της συγκεκριμένης διαγραφής δημιουργεί προσδοκίες στους φορολογούμενους για νέες ευνοϊκές ρυθμίσεις εις το διηνεκές, αποδυναμώνοντας την εισπρακτική ικανότητα του κράτους μακροπρόθεσμα.
