Οι πρόσφατες αναταράξεις στο χρηματιστήριο μας επαναφέρουν στην πραγματικότητα της “εποχής χωρίς μνημόνια”, υπενθυμίζοντας πως οι αγορές από τη μία, αλλά και οι διεθνείς εξελίξεις από την άλλη μπορούν εύκολα να εκτροχιάσουν την πορεία ανάκαμψης της χώρας.
Μας υπενθυμίζουν επίσης το στρατηγικό λάθος της κυβέρνησης που απέφυγε να ακουμπήσει ουσιαστικά το ζήτημα των τραπεζών κατά τη διάρκεια του μνημονίου, καθώς σήμερα ενδεχομένως καλούμαστε να χρησιμοποιήσουμε το “μαξιλάρι” ρευστότητας για τη χρηματοδότηση και του δημοσίου και των τραπεζών.
Σε ποιους παράγοντες οφείλεται όμως η παρατεταμένη αστάθεια στις χρηματιστηριακές τιμές το τελευταίο διάστημα;
Πρώτα από όλα στη θεσμική αδυναμία των φορέων εποπτείας της χρηματιστηριακής αγοράς στη χώρα. Η ποιότητα των στοιχείων που δημοσιεύουν οι εισηγμένες εταιρείες γεννούν περιορισμένη εμπιστοσύνη στην επενδυτική κοινότητα και το σίριαλ της Folli-Follie διευρύνει την αβεβαιότητα αυτή.
Δεύτερον, η αδυναμία του Ελληνικού Δημοσίου να προβεί σε νέες ομολογιακές εκδόσεις διατηρεί το σύνολο των εταιρικών ομίλων εκτός των αγορών ομολόγων και δημιουργεί πρόσθετες αβεβαιότητες αναφορικά με τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους της εθνικής οικονομίας, πράγμα που αποτυπώνεται στις τιμές και στη μεταβλητότητα του χρηματιστηρίου.
Τρίτον, η ανάκτηση της σχετικής ισορροπίας και η μείωση των κινδύνων στα δημόσια οικονομικά επαναφέρει στο κέντρο του ενδιαφέροντος την πραγματική οικονομία και ως εκ τούτου αναδεικνύει όλες τις καθυστερήσεις στο ζήτημα των κόκκινων δανείων. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποτελούν κεντρικό παράγοντα των πολιτικών και των οικονομικών εξελίξεων το επόμενο διάστημα και είναι ζήτημα άμεσα συνδεδεμένο με τη χρηματοδότηση της οικονομίας, τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και την τόνωση των επενδύσεων στη χώρα.
Τα τραπεζικά δάνεια μας οδηγούν στον τελευταίο παράγοντα αστάθειας του χρηματιστηρίου που δεν είναι άλλος από την ποιότητα των ισολογισμών των τραπεζών. Οι ισολογισμοί των τραπεζών αποτυπώνουν την κατάσταση της πραγματικής οικονομίας. Είναι σαφές από τους στόχους που θέτει για τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα των τραπεζών ο SSM, πως οι απαιτήσεις σε αυτό το μέτωπο συνεχώς αυξάνονται.
Η ζητούμενη επιτάχυνση για αποκλιμάκωση των δεικτών των μη εξυπηρετούμενων δανείων συνεπάγεται βαθύτερες πιέσεις σε επίπεδο ισολογισμών για τις τράπεζες. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι ποιοι είναι διατεθειμένοι υπό τις παρούσες εσωτερικές και διεθνείς συνθήκες να καλύψουν αυτές τις ανάγκες.
Η συμμετοχή του δημοσίου στο ζήτημα των κόκκινων δανείων είναι ο κομβικός λόγος που οδηγεί στην πτώση των τιμών των τραπεζών, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος μερικής εξαΰλωσης των παρόντων μετόχων, ενώ παράλληλα ενδεχόμενη χρήση του μαξιλαριού για τις τράπεζες αυξάνει κατακόρυφα το ρίσκο αναχρηματοδότησης της χώρας.
Αναδεικνύεται, λοιπόν, η ανάγκη για μια προσεκτική άσκηση στρατηγικής και ισορροπίας τους επόμενους έξι μήνες.
Πρώτα από όλα θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα πολιτικά μέτρα που θα διευκολύνουν το σχέδιο του ΟΔΔΗΧ για έξοδο της χώρας στις αγορές τους πρώτους τρεις μήνες του 2019. Η δημιουργία πλήρους καμπύλης του ελληνικού χρέους και η πλήρης και διαφανής τιμολόγηση του πιστωτικού κινδύνου της χώρας θα συμβάλει στο κτίσιμο εμπιστοσύνης και στην επιστροφή των επενδυτικών κεφαλαίων στη χώρα σε επίπεδο δημοσίου και εταιρικών εκδοτών.
Αυτό όμως προϋποθέτει τα λόγια μας να γίνονται πράξεις και πως οι πράξεις θα είναι αποκλειστικά και μόνο τα λόγια μας.
Η έξοδός μας στις αγορές θα αποτελέσει διαβατήριο για να χρησιμοποιήσουμε το μαξιλάρι ρευστότητας για την επίλυση του ζητήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων χωρίς να αυξήσουμε τους δημοσιονομικούς κινδύνους.
Θα ανοίξει επίσης τον δρόμο για τη δημιουργία bad bank, μέτρο το οποίο έχει καθυστερήσει τουλάχιστον τρία έτη και το οποίο πρότεινα ως υπεύθυνος οικονομικής πολιτικής του Ποταμιού. Η συγκεκριμένη παρέμβαση έβρισκε πάντα απέναντί της τον “τοίχο” των θεσμών, όμως σε αυτήν τη συγκυρία θα αποτρέψει την εξαΰλωση των μετόχων των τραπεζών και θα τους επιτρέψει να επικεντρωθούν στις παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες προς όφελος της πραγματικής οικονομίας.
Τέλος σε ένα πιο ευρύ επίπεδο πρέπει άμεσα να αλλάξουμε τη στόχευση της οικονομικής μας πολιτικής από την επίτευξη υπερ-πλεονασμάτων στην επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης. Ο ενάρετος αναπτυξιακός κύκλος θα βελτιώσει αυτόματα τους τραπεζικούς ισολογισμούς, θα ενισχύσει τη δημοσιονομική θέση της χώρας και θα καταστήσει το δημόσιο χρέος πιο θελκτικό στις διεθνείς αγορές.
Η παρούσα αναστάτωση στο χρηματιστήριο και στον τραπεζικό κλάδο ειδικότερα μας υπενθυμίζει πως έξοδος από τα μνημόνια χωρίς έξοδο στις αγορές δεν μπορεί να υπάρξει. Είναι λοιπόν κομβικό σημείο η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης ώστε η χώρα να μπορεί να σταθεί στα πόδια της χωρίς πισωγυρίσματα και χωρίς άλλες κοινωνικές και οικονομικές απώλειες.
