Τα χρόνια των μνημονίων δικαίως συνηθίζουμε να συζητάμε για την κρίση στη χώρα μας συμφωνώντας για τις συνέπειες και διαφωνώντας για τις λύσεις.
Ξεχνώντας όμως συχνά να λάβουμε υπόψη ότι ζούμε σε μια επαναστατική για την τεχνολογία περίοδο.
Τεχνητή ευφυΐα, ρομποτική και sharing economy (Uber, AirBnB, TaskRabbit κτλ.) αναπτύσσονται με ταχύτατα μεταβάλλοντας δραματικά τόσο τις εργασιακές σχέσεις όσο και τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αγκαλιάσει την τεχνολογία – εργαλείο βασικό και αναξιοποίητο εν πολλοίς- για να ξεπεράσει την κρίση.
Πώς όμως να υλοποιηθεί αυτό;
Αρχικά η ΔΕΘ – αντί για πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης- να αποτελεί ευκαιρία ετήσιου προγραμματισμού για τον οικονομικό μετασχηματισμό της χώρας.
Δε χωρά αμφιβολία πως το δημόσιο και η αναβάθμιση της λειτουργίας του συνιστά κομβική προϋπόθεση ανάκαμψης της χώρας.
Η παραγωγικότητα του δημοσίου, η λειτουργία του χωρίς φαινόμενα διαφθοράς, η μείωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών, η συνεχής βελτίωσή του, η ευελιξία του σε διαδικασίες προμηθειών, εργασιακές σχέσεις και γενικότερη λειτουργία, η μείωση της σπατάλης και όχι απαραίτητα του κόστους είναι τομείς στους οποίους πρέπει να εστιάσουμε.
Αντί για αυτό, η συζήτηση περιστρέφεται μόνιμα γύρω από το κόστος και τον αριθμό των υπαλλήλων, ίσως όχι αδικαιολόγητα δεδομένων των εμπειριών του παρελθόντος. Όμως, σε ένα κράτος που δε μπορεί να εποπτεύσει σωστά ούτε τις ιδιωτικές αγορές, η αύξηση της παραγωγικότητας είναι σημαντικότερη της μείωσης του μεγέθους.
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση αποτελεί τον μόνο ασφαλή δρόμο για να πετύχουμε πολλαπλούς επιτακτικούς στόχους:
- Μείωση της γραφειοκρατίας για να επιτρέψουμε στις μικρότερες κυρίως επιχειρήσεις να επιβιώσουν χωρίς να χρειάζεται να «κλέβουν» σε φόρους και εισφορές.
- Δημιουργία νέων αγορών και επιχειρηματικών μοντέλων που θα επιτρέψουν την παραγωγή πλούτου.
- Μείωση της αδιαφάνειας ώστε το πολιτικό σύστημα να λογοδοτεί ουσιαστικά στον λαό και η δημόσια διοίκηση να αξιολογείται για τις υπηρεσίες που παρέχει.
- Ελαχιστοποίηση των φαινομένων της διαφθοράς καθώς οι σύγχρονες τεχνολογίες μειώνουν τις επαφές πολίτη- κράτους.
- Δυνατότητα αξιοποίησης νέων οργανωτικών σχημάτων (απομακρυσμένη συνεργασία, αποκέντρωση κτλ.) για επίτευξη περαιτέρω πολιτικών στόχων όπως η περιφερειακή ανάπτυξη.
- Αύξηση των επενδύσεων στις υποδομές σε μια εποχή που όπως και οι θέσεις εργασίας που δημιουργούν είναι απαραίτητες βραχυπρόθεσμα.
- Δημιουργία κλίματος συνεργασίας ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε μια εποχή που τέτοιου είδους συνεργασίες έχουν αποδειχθεί δύσκολες.
- Καλλιέργεια των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών ώστε να μειωθεί και η διαφθορά αλλά και να αναπτυχθεί προς περισσότερο ανταγωνιστικούς τομείς η οικονομία.
- Μείωση των ανισοτήτων και των αποκλεισμών αρκεί οι δημόσιες πολιτικές να συμπληρώνουν τους τομείς που η ιδωτική πρωτοβουλία δε μπορεί να καλύψει αποδοτικά.
- Στροφή της οικονομίας προς τις νέες τεχνολογίες για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της αλλά και για να μείνουν στη χώρα νέοι με προσόντα (brain gain).
Η Εσθονία, μια χώρα με ελάχιστα συγκριτικά πλεονεκτήματα, αποτελεί διεθνώς ένα υπόδειγμα βέλτιστης πρακτικής για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής και δικτυακής διακυβέρνησης και μπορεί να αποτελέσει υπόδειγμα σχεδιασμού ώστε να αποφύγουμε λάθη και σπατάλες.
O σχεδιασμός πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον:
- Υποδομές για την πρόσβαση των πολιτών και των επιχειρήσεων στο διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων (broadband), ώστε να αξιοποιηθούν οι σύγχρονες δημόσιες υπηρεσίες και να αναβαθμιστεί η λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
- Προγράμματα απόκτησης ψηφιακών δεξιοτήτων, ώστε να βελτιωθούν οι δυνατότητες απασχόλησης, να αυξηθεί η κατανάλωση και η χρήση ψηφιακών υπηρεσιών.
- Υποδομές που προϋποτίθενται για την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών, όπως μητρώα και ηλεκτρονικές ταυτότητες, δίαυλο δεδομένων (data bus) για την αυτόματη ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ υπηρεσιών αλλά και του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα.
- Δημόσια ψηφιακά στρατηγικά πλάνα ώστε κάθε υπηρεσία να δεσμεύεται στους πολίτες για τις υπηρεσίες που θα παρέχει, τη λεγόμενη ψηφιακή δέσμευση.
- Χρήση ευρωπαϊκών και άλλων πόρων για τη ταχύτερη προώθηση των ψηφιακών δράσεων αλλά και την νομοθετική προτεραιοποίηση της διεκπεραίωσης των ηλεκτρονικών αιτήσεων πριν από τις υπόλοιπες δημιουργώντας τα κατάλληλα κίνητρα ανάπτυξης και βελτίωσης των υπηρεσιών αυτών.
- Έμφαση στην ανάπτυξη προτύπων και προδιαγραφών αντί της προμήθειας συστημάτων αλλά και την προμήθεια ολοκληρωμένων υπηρεσιών αντί την κατατετμημένη προμήθεια προϊόντων που είναι αναγκαία αλλά όχι ικανά για την παροχή της υπηρεσίας.
- Βελτίωση της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών (υγεία, παιδεία) σε μια προσπάθεια κατάργησης της αναποτελεσματικής επιδοματικής πολιτικής, μιας πολιτικής που τα γλίσχρα δημόσια οικονομικά δε μπορούν πια να συντηρήσουν.
Είναι κοινώς αποδεκτό πως θα πρέπει να αλλάξουν πολλά περισσότερα.
Φορολογική και ασφαλιστική πολιτική, θεσμική ανασυγκρότηση με έμφαση στη διάκριση των εξουσιών, αποτελεσματική ανακατανομή των δημοσίων εξόδων συνιστούν τις βασικές προτεραιότητες.
Η μεταρρυθμιστική δύναμη της σύγχρονης τεχνολογίας όσον αφορά στις σχέσεις κράτους πολιτών είναι τεράστια. Εκεί πρέπει να στηριχθεί το νέο κοινωνικό συμβόλαιο με το δημόσιο και όχι στις απολύσεις. Αυτό προϋποθέτει την αναγνώριση της σημαντικής συμβολής του δημοσίου στην παραγωγή πλούτου, την αποτροπή των μειώσεων του προσωπικού πλην των περιπτώσεων επίορκων , τη δυνατότητα σαρωτικών οργανωτικών αλλαγών και τη στροφή του στην παροχή ποιοτικών και αποδοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Η τεχνολογική επανάσταση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι μιας επανάστασης που έχουν ανάγκη οι χώρα, οι πολίτες, η νέα γενιά.
