Άρθρα

Τρεις προϋποθέσεις για αποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση

Αν θέλουμε να είμαστε χρήσιμοι στην κοινωνία, αυτό που πιστεύω ότι χρειάζεται σε αυτή τη συγκυρία, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, είναι να προχωρούμε σε συγκεκριμένες προτάσεις. Για τη Δημόσια Διοίκηση, ας πούμε, που θα πρέπει να υπηρετεί τον πολίτη και το δημόσιο συμφέρον. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να τηρούνται τρεις βασικές προϋποθέσεις. Από μόνες τους δεν είναι ικανές, αλλά είναι σίγουρα αναγκαίες.

Πρώτον: Διαφάνεια. Απαιτούνται ανοικτά δεδομένα παντού.
Και το «παντού» αναφέρεται στο σύνολο των φορέων που απαρτίζουν το κράτος, αλλά πιθανώς και ευρύτερα σε οργανισμούς, τράπεζες, μεγάλες επιχειρήσεις κ.λπ. Τα δεδομένα που μπορούμε άμεσα να δημοσιοποιούμε έχουν σχέση με βάσεις δεδομένων που τηρεί το Δημόσιο, στατιστικής φύσης στοιχεία που είναι απαραίτητα για την αποτελεσματικότερη παραγωγική λειτουργία της οικονομίας, αλλά και στοιχεία σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του Δημοσίου.

Τρία παραδείγματα από το τι κάναμε στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων ίσως διαφωτίσουν. Δημοσιοποιήσαμε στοιχεία μητρώου των επιχειρήσεων, βγάλαμε το στατιστικό δελτίο που θα πρέπει να επεκταθεί άμεσα με περισσότερα στοιχεία, και δημιουργήσαμε τη σελίδα http://www.publicrevenue.gr με στοιχεία λειτουργίας των εφοριών, όπως τα ποσά που η ΓΓΔΕ χρωστάει στις επιχειρήσεις, αλλά και ο χρόνος που κάνει για να τα επιστρέψει. Αρθρα στις εφημερίδες που βλέπετε συχνά το τελευταίο έτος για το πόσο καθυστερούμε την πληρωμή έχουν στοιχεία από τον ιστότοπο αυτό.

Δεν υπάρχει αποτελεσματικότερη μορφή ελέγχου από τη διαφάνεια, γιατί οδηγεί αναπόφευκτα στον αυτοπεριορισμό. Προφανώς και δεν υποκαθιστά τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, αλλά ξεπερνάει στην πράξη σημαντικά εμπόδια, όπως η διαφθορά και η «γραφειοκρατική αιχμαλωσία» που συνοδεύει τη νομοθεσία (captive regulation). Ακόμη και στην Αμερική, η συγκεκριμένη «αιχμαλωσία» δεν έχει αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Η διαφθορά φυτρώνει στο χώμα της αδιαφάνειας.

Δεύτερον: Διοικητική Ανεξαρτησία. Οι διοικήσεις στους οργανισμούς και τους φορείς του Δημοσίου οφείλουν να αναλαμβάνουν και να ασκούν τα καθήκοντά τους απολύτως ανεξάρτητα του εκλογικού κύκλου και να προκύπτουν από ανοικτούς διαγωνισμούς με συγκεκριμένα κριτήρια. Η γνώση του χρόνου θητείας οδηγεί σε διοικήσεις που έχουν μεγαλύτερη σιγουριά στις ενέργειές τους, κάνουν ορθότερο προγραμματισμό και κυρίως, η μετάβαση από μια διοίκηση στην επόμενη είναι ομαλότερη και δημιουργεί λιγότερα προβλήματα στον ίδιο τον οργανισμό.

Ισως να ακουστεί σε αυτό το σημείο αντίρρηση για την ικανότητα της κυβέρνησης να δίνει κατευθύνσεις αν οι διοικήσεις των οργανισμών δεν λογοδοτούν άμεσα σε αυτήν λόγω της τοποθέτησής τους. Αυτό μας οδηγεί στην επόμενη πρόταση.

Τρίτον: Στοχοθέτηση. Η πολιτική ηγεσία οφείλει να θέτει συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους σε κάθε φορέα της Δημόσιας Διοίκησης και να ελέγχει την πορεία της επίτευξής τους. Εξυπακούεται πως οι στόχοι και η επίτευξή τους θα πρέπει να δημοσιοποιούνται ως ανοικτά δεδομένα. Κάθε άλλη παρέμβαση της κυβέρνησης ουσιαστικά αφαιρεί μονάδες αποτελεσματικότητας από τη Δημόσια Διοίκηση και οδηγεί σε αρνητικά μέτρα. Αν αυτό συμβαίνει στο ΙΚΑ –για να γίνουμε συγκεκριμένοι– τότε έχουμε μείωση συντάξεων, ενώ στην περίπτωση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων οδηγεί σε νέους άμεσους ή έμμεσους φόρους κ.ο.κ. Πρακτικά, η αποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση είναι εκείνη που εξασφαλίζει βαθμούς ελευθερίας στην πολιτική ηγεσία και αυτή που επιφέρει μόνιμα πολιτικά οφέλη. Ερχεται, ωστόσο, σε άμεση σύγκρουση με το πελατειακό κράτος.

Άποψή μου είναι ότι η εφαρμογή των τριών παραπάνω προτάσεων οφείλει να υπηρετηθεί τόσο από το πολιτικό προσωπικό της χώρας, όσο και από τους ανθρώπους της Δημόσιας Διοίκησης. Με ξεκάθαρους ρόλους και συγκεκριμένους στόχους.

 

 

Δεν είμαι ο πρώτος που αναφέρομαι στις επώδυνες επιπτώσεις των κακών πρακτικών του παρελθόντος. Αυτό όμως που μπορώ να επικαλεστώ, αναφορικά με τις ενδεδειγμένες πρακτικές της επόμενης μέρας, είναι το επιτυχημένο μοντέλο λειτουργίας που υπηρετήσαμε από κοινού με αξιόλογα στελέχη της Υπηρεσίας.